Co to jest oś jelitowo-wątrobowa?
Oś jelitowo-wątrobowa to fizjologiczne i metaboliczne połączenie między jelitami a wątrobą. Wszystkie egzogenne substancje, w tym składniki odżywcze, toksyny, czy produkty mikrobioty jeliowej, z jelita najpierw trafiają z krwią żyły wrotnej do wątroby. Wątroba stanowi zatem centrum przemian metabolicznych składników odżywczych, jak również zajmuje się neutralizacją i degradacją związków szkodliwych.
Mikrobiota naszych jelit produkuje szereg aktywnych metaboliczne związków, które wpływają nie tylko na metabolizm wątroby, ale zapewniają prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu. Do takich metabolitów należą m.in.
• krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe,
• drugorzędowe sole kwasów żółciowych,
• cholina i jej pochodne.
Coraz większa liczba dowodów naukowych wskazuje, że produkty mikrobioty wywierają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie wątroby.
Nieszczelność bariery jelitowej a oś jelitowo-wątrobowa
Prawidłowa bariera jelitowa jest bardzo selektywna w stosunku do substancji, które dostarczamy ze środowiska, jak również w przypadku przedostawania się niechcianych gości, takich jak: pasożyty, grzyby czy bakterie. W warunkach fizjologicznych do wątroby docierają tylko niewielkie ilości lub fragmenty drobnoustrojów, które są w większości eliminowane przez komórki układu immunologicznego.
Zaburzenia szczelności bariery jelitowej są związane z rozluźnieniem wiązań między komórkami nabłonka, co powoduje nie tylko spadek selektywności wchłaniania, ale również pozwala na wtargnięcie do organizmu zwiększonej liczby bakterii i dużych cząsteczek, które w fizjologii pozostałyby w świetle jelita. Zaburzenie tej równowagi wpływa negatywnie na równowagę panującą w jelitach, powoduje aktywację komórek układu odpornościowego i doprowadza do rozwoju lokalnego stanu zapalnego.
Konsekwencje zaburzeń osi jelitowo-wątrobowej
Wątroba jako pierwszy odbiorca substancji pochodzących z jelit jest szczególnie narażona na rozwój stanu zapalnego zainicjowanego obecnością lipopolisacharydu bakteryjnego, czyli fragmentu bakterii inicjującego stan zapalny. Stan zapalny na początku pojawia się w jelitach, a po jakimś czasie przyjmuje charakter bardziej ogólnoustrojowy. Zaburzenia osi jelitowo-wątrobowej występują w wielu chorobach wątroby, takich jak niealkoholowe stłuszczenie wątroby czy stłuszczeniowe zapalenie wątroby.
Źródło: E Stachowska. Żywienie w zaburzeniach mikrobioty jelitowej. PZWL 2021.
O autorce wpisu: Dr n. med. Dominika Maciejewska-Markiewicz jest biotechnologiem, specjalizującym się w przemianach metabolicznych. Na co dzień pracuje na Pomorskim Uniwersytecie Medycznym w Szczecinie, gdzie działa naukowo i dydaktycznie. Jest również autorką bloga o metabolizmie, zdrowiu jelit i probiotykach – metabolika.pl, zapraszam do polubienia strony metabolika na fb: https://www.facebook.com/metabolika.blog
